Dna moczanowa - co jeść aby sobie pomóc? Przegląd aktualnych badań naukowych.

Dietetyk 11 października alkohol

Wielu moich pacjentów cierpi na dnę moczanową. Niestety niewielu trafiając do mnie zdaje sobie sprawę co ma wpływ na rozwój choroby i jak z nią skutecznie walczyć. Najczęściej otrzymują od lekarza zdawkowe informacje typu "proszę nie jeść szpinaku" i otrzymują ulotkę z długą listą zakazanych produktów, wśród których znajduje się wiele wartościowych jak np. rośliny strączkowe, z których lepiej nie rezygnować jeśli nie jest to konieczne. O tym dlaczego warto jeść strączki można przeczytać tutaj.
Dna moczanowa (inaczej artretyzm, skaza moczanowa, podagra) to zapalenie stawów spowodowane odkładaniem się kryształów moczanu monosodowego w błonie maziowej stawów w wyniku podwyższonego poziomu kwasu moczowego w surowicy (1). Najczęściej (w około 50% przypadków) obejmuje staw u podstawy dużego palca stopy. Może również występować jako guzki dnawe, kamienie nerkowe czy nefropatia moczanowa (2).
Stara szkoła leczenia dny moczanowej zakazuje spożycia żywności bogatej w zasady purynowe ponieważ końcowym produktem przemian puryn jest kwas moczowy. Lista produktów obfitujących w puryny jest długa i obejmuje m.in. szpinak, rośliny strączkowe, grzyby, mięso i ryby. Pomimo, że tok rozumowania jest logiczny: mniej substratów = mniej produktu końcowego czyli kwasu moczowego, z biegiem czasu i kolejnych badań, okazało się, że nie do końca jest to prawda.
W oparciu o dostępne publikacje naukowe dotyczące dny moczanowej postanowiłam stworzyć aktualne zalecenia żywieniowe.

  • Zadbaj aby masa ciała była w normie.

Okazuje się, że dna moczanowa zdecydowanie częściej dotyka osoby z nadwagą lub otyłością. P.T. Wiliams (3) zaobserwował, że mężczyźni z BMI powyżej 27,5 kg/m2 mieli 16-sto krotnie większe prawdopodobieństwo wystąpienia ataku dny w porównaniu z mężczyznami o BMI poniżej 20 kg/m2. Związek między spadkiem masy ciała a zmniejszeniem częstotliwości ataków dny zauważyli również inni badacze (4, 5). Masa ciała jest jednym z najważniejszych modyfikowalnych czynników ryzyka dny moczanowej.


  • Ogranicz spożycie cukru i fruktozy.


Fruktoza jest jedynym znanym węglowodanem zwiększającym stężenie kwasu moczowego (8, 9, 10). Wysoka podaż fruktozy i cukru predysponuje do insulinooporności i wystąpienia syndromu metabolicznego, co z kolei powoduje wzrost ryzyka hiperurykemii czyli zbyt wysokiego stężenia kwasu moczowego (11, 12).

  • Spożywaj nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu (ale nie 0%).


Występowanie dny moczanowej wydaje się być odwrotnie proporcjonalnie powiązane z podażą produktów mlecznych. Randomizowane badanie (13) wykazało, że spożycie odtłuszczonego mleka zmniejszało stężenie kwasu moczowego o 10%.
Badanie było przeprowadzone na niewielkiej grupie liczącej zaledwie 16 mężczyzn jednak potwierdza wcześniejsze doniesienia z wieloletnich obserwacji dziesiątek tysięcy osób (6, 7), że spożycie niskotłuszczowych produktów mlecznych (do około 1% tłuszczu) wiąże się z mniejszym występowaniem dny moczanowej. W badaniu (13) użyto mleka 0% tłuszczu, którego nie polecam pacjentom ze względu na gorsze wchłanianie wapnia i witaminy D. Moim zdaniem najlepszym wyborem będą produkty zawierające około 1 - 2% tłuszczu.

  • Kawa  - jeśli pijesz, pij dalej; jeśli nie pijesz nie zaczynaj.


Z danych ankietowych (12) wynika, że wraz ze wzrostem spożycia kawy spada stężenie kwasu moczowego. Zależność tą potwierdzono w trwającym ponad 12 lat badaniu prospektywnym (14) na grupie ponad 45 tysięcy mężczyzn. Wykazano, że długoterminowe spożycie kawy jest powiązane z mniejszym ryzykiem wystąpienia dny moczanowej. Nie odnotowano różnic między kawą bezkofeinową a standardową, co sugeruje wpływ innego składnika kawy na stężenie kwasu moczowego.
W trwającym 6 lat badaniu ankietowym (15) na prawie 14 tysiącach uczestników, nie wykazano wpływu spożycia herbaty na kwas moczowy.

  • Witamina C - warto rozważyć suplementację


W badaniu (16), z podwójnie ślepą próbą*, wykazano skuteczność dwumiesięcznej suplementacji witaminą C w dawce 500 mg/dzień w redukcji stężenia kwasu moczowego. W doświadczeniu wzięły udział 184 osoby, które przez dwa miesiące otrzymywały witaminę C lub placebo.
Wieloletnie obserwacje (17) potwierdzają wyniki przytoczonego badania.

*Zarówno osoby badane, jak i przeprowadzające doświadczenie, nie wiedziały co jest podawane poszczególnym uczestnikom. 

 Poniżej przedstawiam ogólne zalecenia żywieniowe w dnie moczanowej zaproponowane przez R. N. Beyl i współpracowników na łamach American Journal of Medicine w 2016 roku (12).

W celu ograniczenia ataków dny:

  1. Pij 8 - 16 szklanek wody dziennie;
  2. Nie spożywaj alkoholu; zwłaszcza piwa. Wino spożywane z umiarem jest dopuszczalne.  
  3. Spożywaj nie więcej niż 110 - 170 g mięsa dziennie;
  4. Głównym źródłem białka powinny być: odtłuszczony nabiał, tofu, jajka, orzechy/masła orzechowe.

Długoterminowa strategia żywieniowa:

  1. Normalizacja masy ciała i codzienna aktywność fizyczna.
  2. Wzrost spożycia białka pochodzenia roślinnego, orzechów, owoców, produktów pełnoziarnistych.
  3. 1 - 2 porcji odtłuszczonego nabiału dziennie - zalecam 1,5 - 2% tłuszczu.
  4. Zmniejszenie spożycia/eliminacja piwa, likierów i napojów słodzonych syropem fruktozowym.
  5. Rozważenie suplementacji witaminą C w dawce 500 mg/dzień.
  6. Kawa - jeśli jest spożywana zalecana jest kontynuacja spożycia do maksymalnie 6 filiżanek dziennie. Nie zaleca się rozpoczynania spożywania kawy.
Spożywaj dużo: 
  • większość posiłków – pełnoziarniste produkty zbożowe; warzywa 
  • 2 porcje/dzień: owoce (czym mniej słodkie tym lepiej) 
  • 1 – 3 porcje/dzień: rośliny strączkowe, orzechy 
  • 1 – 2 porcje na dzień: produkty mleczne częściowo odtłuszczone 
Spożywaj z umiarem (0 – 3 porcji/dzień) 
  • tłuste ryby – tuńczyk, łosoś, pstrąg; 
  • kurczak 
  • jajka 
Spożywaj rzadko/ najlepiej unikaj:
  • czerwone mięso 
  • skorupiaki 
  • syrop fruktozowy 
  • cukier 
  • alkohol; piwo 
  • soki owocowe i słodzone napoje


  1. Eggebeen AT. Gout: an update. Am Fam Physician. 2007;76(6): 801-808.
  2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dna_moczanowa
  3. Williams PT. Effects of diet, physical activity and performance, and body weight on incident gout in ostensibly healthy, vigorously active men. Am J Clin Nutr. 2008;87(5):1480-1487.
  4. Dessein PH, Shipton EA, Stanwix AE, Joffe BI, Ramokgadi J. Bene- ficial effects of weight loss associated with moderate calorie/carbohy- drate restriction, and increased proportional intake of protein and unsaturated fat on serum urate and lipoprotein levels in gout: a pilot study. Ann Rheum Dis. 2000;59(7):539-543.
  5. Zhu Y, Zhang Y, Choi HK. The serum urate-lowering impact of weight loss among men with a high cardiovascular risk profile: the Multiple Risk Factor Intervention Trial. Rheumatology (Oxford). 2010;49(12): 2391-2399. 
  6. Choi HK, Atkinson K, Karlson EW, et al. Purine-rich foods, dairy and protein intake, and the risk of gout in men. N Engl J Med 2004;350:1093–103.
  7. Choi HK, Curhan G. Dairy consumption and risk of incident gout in women: the Nurses’ Health Study. American College of Rheumatology Annual Scientifi c Meeting, 2005, San Diego, USA
  8. Choi JW, Ford ES, Gao X, et al. Sugar-sweetened soft drinks, diet soft drinks, and serum uric acid level: the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Arthritis Rheum 2008;59:109–16.
  9. Emmerson BT. Effect of oral fructose on urate production. Ann Rheum Dis 1974;33:276–80. 16.
  10. Zawiasa A, Szklarek-Kubicka M, Fijalkowska-Morawska J, et al. Effect of oral fructose load on serum uric acid and lipids in kidney transplant recipients treated with cyclosporine or tacrolimus. Transplant Proc 2009;41:188–91.
  11. MacFarlane LA, Kim SC. Gout: a review of nonmodifiable and modifiable risk factors. Rheum Dis Clin North Am. 2014;40(4): 581-604.
  12. Beyl RN, Hughes L, Morgan S. Update on Importance of Diet in Gout. Am J Med. 2016;129(11):1153-1158
  13. Dalbeth N, Wong S, Gamble GD, et al. Acute effect of milk on serum urate concentrations: a randomised controlled crossover trial. Ann Rheum Dis. 2010;69(9):1677-1682.
  14. Choi HK, Willett W, Curhan G. Coffee consumption and risk of incident gout in men: a prospective study. Arthritis Rheum. 2007;56(6):2049-2055.
  15. Choi HK, Curhan G. Coffee, tea, and caffeine consumption and serum uric acid level: the third national health and nutrition examination survey. Arthritis Rheum. 2007;57(5):816-821.
  16.  Huang HY, Appel LJ, Choi MJ, et al. The effects of vitamin C sup- plementation on serum concentrations of uric acid: results of a ran- domized controlled trial. Arthritis Rheum. 2005;52(6):1843-1847.
  17. Gao X, CurhanG, Forman JP, Ascherio A, Choi HK.Vitamin C intake and serumuric acid concentration inmen. JRheumatol. 2008;35(9):1853-1858.


Prześlij komentarz

0 Komentarze