Otyłość część 2: Farmakologiczne leczenie otyłości

"Otyłość wymaga wdrożenia kompleksowej terapii niefarmakologicznej, opartej na obowiązujących zaleceniach, zgodnych z dowodami naukowymi i dotyczących leczenia dietetycznego, aktywności fizycznej oraz modyfikacji zachowań żywieniowych"(1). 

Innymi słowy leczenie otyłości nie polega jedynie na "przejściu na dietę". Jeśli wprowadzimy restrykcyjną dietę ubogoenergetyczną po pewnym czasie na pewno zaczniemy tracić na wadze. Niestety masa ciała znów wzrośnie, jeżeli po zrzuceniu dziesięciu czy dwudziestu kilogramów wrócimy do dawnych nawyków. Tak zwane "efekty jojo" są nie tylko frustrujące i demotywujące ale i niezdrowe. Mówiąc o niefermakologicznym leczeniu otyłości mamy na myśli mądry plan działania, oparty na obecnej wiedzy naukowej a nie modnych trendach. To zmiana nie tylko tego co mamy na talerzu, ale i sposobu spędzania wolnego czasu, nauka planowania posiłków i zakupów czy gospodarowania czasem. Z moich obserwacji wynika, że pacjenci którzy stawiają na "szybko działające diety", nie zważając na inne aspekty swojego trybu życia, są skazani na porażkę i to nie dlatego, że znajdują się w grupie osób na które dieta "nie działa". Co więcej takim zachowaniem mogą sobie zaszkodzić. 

Otyłość prowadzi do wielu powikłań i jest istotnym czynnikiem skracającym życie oraz pogarszającym jego jakość. Dlatego w obliczu nieskutecznych prób zmiany stylu życia (nawyki żywieniowe, aktywność fizyczna oraz naprawa relacji z jedzeniem) istnieje wskazanie do terapii farmakologicznej lub też, w skrajnych przypadkach, do operacji bariatrycznej czyli chirurgicznego leczenia otyłości poprzez ingerencję w anatomię przewodu pokarmowego, głównie żołądka. 

Wskazaniem do wdrożenia leczenia farmakologicznego są:

• ukończenie 18 roku życia;
• BMI równe lub większe od 30kg/m² lub 27 kg/m² przy co najmniej jednej chorobie współistniejącej, związanej z nieprawidłową masą ciała (zaburzenia gospodarki węglowodanowej: stan przedcukrzycowy i/lub cukrzyca typu 2; nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, obturacyjny bezdech senny i inne). 

Farmakoterapia powinna być stosowana w połączeniu z dietą ubogoenergetyczną i zwiększonym wysiłkiem fizycznym. Nie wynaleziono jeszcze leku, który mógłby być zamiennikiem regularnych treningów czy zdrowej diety. Dlatego tak ważne jest aby osoby, które decydują się na wprowadzenie farmakoterapii były świadome konieczności stosowania wszystkich trzech filarów leczenia otyłości: 

prawidłowe odżywianie + regularna aktywność fizyczna + leki jako element wspomagający. 

W Unii Europejskiej dopuszczono do stosowania trzy substancje w leczeniu otyłości:

• orlistat, 
• chlorowodorek bupropionu i chlorowodoeek naltreksonu, 
• analog ludzkiego glukagonopodobnego peptydu 1 (GLP-1). 

Leki te różnią się mechanizmem działania, wskazaniami do stosowania i skutkami ubocznymi. O wyborze terapii zawsze decyduje lekarz po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem.  

Celem artykułu nie jest namowa do stosowana farmakoterapii, a jedynie przybliżenie wszystkich metod stosowanych w leczeniu otyłości. 

1. Bogdański P,. Filipiak J. K., Kowalska I., Lew-Starowicz M., Madej P., Mamcarz A., Mastalerz-Migas A., Ostrowska L., Wyleżoł M., Zgliczyński W. Interdyscyplinarne stanowisko w sprawie rozpoznawania i leczenia otyłości. Forum Zaburz. Metabol. 2020, 2, tom 11.